Avukat Osman Aslan, depremzedelerin haklarını anlattı

Kahramanmaraş merkezli yaşanan depremden etkilenen on binlerce depremzede hukuki haklarında arama yapmaya devam ediyor. Depremzedelerin genel hukuki haklarının neler olduğunu Ajans Balıklıgöl olarak tecrübeli Avukat Osman Aslan'a sorduk. Avukat Osman Aslan, depremzedelerin genel anlamda ne gibi hakları olduğunu tek tek anlattı.

Kahramanmaraş merkezli yaşanan depremden etkilenen on binlerce depremzede hukuki haklarında arama yapmaya devam ediyor. Depremzedelerin genel hukuki haklarının neler olduğunu Ajans Balıklıgöl olarak tecrübeli Avukat Osman Aslan’a sorduk. Avukat Osman Aslan, depremzedelerin genel anlamda ne gibi hakları olduğunu tek tek anlattı.

Depremzede vatandaşların deprem öncesi ve sonrasına yönelik ne gibi hakları olduğu noktasında Ajans Balıklıgöl’ün sorularını yanıtlayan Avukat Osman Aslan’nın açıklamaları şöyle:

Depremzede vatandaşlarımızın genel olarak hukuki hakları nelerdir?

Öncelikle Kahramanmaraş'ta yaşanan 7.7 büyüklüğündeki depremde hayatını kaybeden insanlarımıza Allah'tan rahmet geride kalan yakınlarına başsağlığı diliyorum. Yine depremde yaralanan ve zarar gören vatandaşlarımıza acil şifalar diliyorum.

Depremin yaşanmasından sonra vatandaşlarımız hukuki haklarının ne olduğu konusunda tereddüt yaşadılar. Bu konuda şunları söylemek isteriz; yıkılan ya da deprem nedeniyle zarar gören yapılarla alakalı vatandaşlarımızın bazı hukuklar hakları vardır. 

Bunlar yapının mevzuata ve imar yasasına uygun uygun olarak yapılmamasından dolayı yapı sahibinin yani müteahhittin ya da satan kişinin bunlardan dolayı sorumlulukları vardır. Deprem nedeniyle yıkılan binalarda, hasar ve zarar gören vatandaşlarımız bu şahıslara karşı maddi manevi tazminat davası açarak zararlarının tazminini isteyebilirler.

Binası ağır ya da orta hasarlı çıkan vatandaşlarımız bu durumda nasıl bir yol izlemeli, varsa itirazı neler yapması gerekiyor?

Yapıları hasar gene vatandaşlarımız öncelikle bu husus Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından tespitleri yapılmaktadır. Yapılan tespitlere karşı 30 gün içerisinde binalarının ağır hasarlı olduğu ya da orta hasarlı olduğu yönündeki tespitlere itirazları varsa askı ilan süresi içerisinde Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na itiraz edebilirler. Yapılacak itiraz üzerine binalardaki hasarların ağır hasarlı ve yahut da orta hasarlı durumu yeniden değerlendirilip bir karar verilecektir.

Evi, işyeri yıkılan ya da ağır hasar alan vatandaşların talepleri ve hakları nelerdir? 

Bu hususta umumi hayata müessir afetler dolayısıyla alınacak tedbirler ve yapılacak yardımlara dair kanun kapsamında müracaat hakları vardır. Bu vatandaşlarımız binalarının ağır hasarlı olmasından dolayı Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenecek esaslara göre bu vatandaşlarımıza şu anki mevzuata göre konut kredisi yardımı alabilirler.

Ayrıca Sayın Cumhurbaşkanımızın geçen gün yaptığı bir açıklama vardı. TOKİ tarafından yapılacak binaların %60'ını karşılayacak geriye kalan %40'lık kısmını vatandaşlarımız ödeyecektir. Kalan %40'lık kısım 20 yıllık faizsiz kredi şeklinde ödemesi yapılacaktır. 2 yıl ödemesiz 18 yıl faizsiz şekilde devlet tarafından destek verilecektir.

Evi ve işyeri sigortalı (DASK) olan vatandaşlar nasıl bir yol izlemeli bu noktada hakları nelerdir?

DASK yapan bina sahipleri 25.11.2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 640.000 liraya kadar sigorta tarafından ödeme yapılacaktır. Bu konu için yapılacak tespitlerden sonra DASK’a başvurup 30 gün içerisinde bu zararlarının tazminlerini isteyeceklerdir. 30 gün içerisinde DASK’a başvurup zararları temin edilmediği takdirde hukuksal yollara başvurup bu zararların tazminini sigorta şirketlerinden tazmin edebileceklerdir.

Depremden olumsuz etkilenen vatandaşların haklarını ararken hangi mahkemelere başvurması ve kimleri mahkemeye verme hakkı vardır?

Yapının mevzuata uygun olarak yapılmamasından dolayı ve bu konuda denetim görevini yerine getirmeyen ya da mevzuata uygun hareket etmeyen idarelere karşı dava açabilirler. Maddi manevi tazminat davasını asliye hukuk mahkemelerinde yapıyı yapan müteahhit, yapıyı usulüne uygun olarak yapmayan denetim firmalarını ya da bu konuda ihmali ve kusuru olan mimarlar ile belediyelere karşı dava açılabilir. 

Açılacak ilk dava asli hukuk mahkemesinde maddi manevi dava şekilde açılabilir. İkincisi ise idare mahkemesinde tam yargı davası dediğimiz idarenin ihmalinden dolayı yani imar izni verilmemesi gereken yere imar izni verilmesi ile ilgili denetimlerin yerine getirilmemesi ile ilgili ya da yapının imar mevzuatına yapılıp yapılmadığı noktasında denetim görevini ihmal eden idarelere karşı tam yargı davası açılabilir.

Ölen ya da yaralanan vatandaşların idare ve yapıyı yapanlara karşı ne gibi hakları vardır?
Burada 3 aşamalı sorumluluk vardır. Birincisi idarenin deprem öncesi önlemleri alması açısından sorumlulukları vardır. Örneğin zeminin özelliği, depreme dayanıklılığı konusundaki kontrollerin yapılıp yapılmaması, yapı kullanma izninin bulunup bulunmadığıdır.  Bu hususlarda deprem öncesi yapılan denetimlere ilişkin olarak idarenin sorumluluğu vardır. 

İkinci olarak idarenin deprem sırasında yapılan yardımlara ilişkin eğer bir ihmali ya da bir kusuru varsa bu yönde de vatandaşlarımız bu kusurlardan dolayı idareye karşı dava açabilirler. 

Üçüncü bir sorumluluk olarak da idarenin deprem sonrası yapılan yardımlara ya da barınma beslenme gibi ihtiyaçların giderilmesinde bir kusur ya da ihmali varsa bundan dolayı da vatandaşlarımız uğramış oldukları zararlarını tazmin yoluna gidebilir.”

HABER MERKEZİ: ÖZEL HABER