Çocukları sosyal medyanın zararlarından korumak için neler yapılabilir?
Psikolojik Danışman Murat Yağmur, sosyal medyanın çocuklar üzerindeki etkilerini ve ebeveynlerin çocukları bu etkilerden koruması için neler yapması gerektiği noktasında Ajans Balıklıgöl'e konuştu.
Psikolojik Danışman Murat Yağmur, sosyal medyanın çocuklar üzerindeki etkilerini ve ebeveynlerin çocukları bu etkilerden koruması için neler yapması gerektiği noktasında Ajans Balıklıgöl’e konuştu.
22 yıldır psikolojik danışmanı olarak çalışan Murat Yağmur, çocuklarda pandemi süreciyle birlikte sosyal medya kullanımının ve dolayısıyla zararlarının da arttığında dikkat çekti. Dünya’da sosyal medya kullanımının ortalama 7 saat olduğunu söyleyen Murat Yağmur, Türkiye’de bu oranın 8 saat olduğunu dile getirdi.
Psikolojik Danışman Murat Yağmur, sosyal medya ve çocuklar ile alakalı şunları söyledi:
SOSYAL MEDYA BAĞIMLILIĞI NEDİR, NASIL DEĞERLENDİRİYORSUNUZ?
Sosyal medya bağımlılığı pandemi sonrası Türkiye’de daha doğrusu tüm dünyada tetiklenen ve çok fazla kabul gören bağımlılık türü oldu. Bağımlılık düzeyinde dünya üzerinde şuan yaklaşık 3 milyar insan aktif şekilde sosyal medyayı kullanıyor. Burada tabi bağımlıktan bahsedebilmemiz için burada sosyal medyanın kendisi zararlı değil ama belli bir süre zararlı düzeyinde kullanılmışsa bağımlı olunur.
‘Türkiye’de günde 8 saat sosyal medya kullanılıyor’
Dünyada kullanım süresi yanılmıyorsam 7 saat ama bu Türkiye2de en 8 saat ortalama olarak sosyal medya mecralarında kullanılıyor ve şuan bu süreçte tam olarak hemen hepsinde tüm sosyal medya hesaplarından hesapları var. Bu da eğer sosyal medya kullanımı günlük sorumluluklarımızı aksatıyorsa; öğrenciysek okulumuzu aksatıyorsak, çalışan ise işi aksatıyorsak, bağımlılıktan bahsedebiliriz.
SOSYAL MEDYA ÇOCUKLARI BEKLEYEN TEHLİKELER NELERDİR?
Aslında bunu sadece çocuklar üzerinden düşünmemek lazım. Tabi ki çocukları daha çok etkiliyor. Kısıtlama yoksa disiplin yoksa ebeveyn tarafından kontrol yoksa tabi ki etkilenir ama bugün sosyal medya yetişkinleri de çok etkiliyor. Çok net ortadadır; günümüzde çocuk youtubır, tiktokırlar artık çok karşılaştırdığımız bir durumdur.
‘Sosyal medya hesapları açmak çocuklar için büyük bir risk’
1980’li yılları değerlendirdiğimiz zaman işte daha çok tek bir kanal vardı, tek kanallık dönemimizde işte onu dışındaki zamanı ailesine çevresine iletişim kurarak sosyal bağlarını güçlendirerek geçirir ama bugün ebeveyn çocuklarını daha çok internette zaman geçirdiğin görüyorum. Bu çocuklar ailelerinin sosyal medya hesaplarını açma, çocuklar için çok büyük risk, ebeveynin buna sınır çizmesi, çocuklar için belli bir kurallar koyması ve filtre koyması bu bağımlılığının bir nevi önüne geçmesi daha sağlıklı olandır.
BU TEHLİKELER ARASINDA SİZE GÖRE EN BÜYÜK TEHLİKE NEDİR, DİKKAT ÇEKMEK İSTEDİĞİNİZ DURUMLAR NELERDİR ?
Burada çocukların en çok maruz kaldığı istismar; çocuk sosyal ortamlarda kontrolü dışında bir zaman geçirir. Art niyetli kötü insanların istismarına maruz kalması kaçınılmaz oluyor. Son yıllarda medyada bunu çok görüyoruz, çocuk istismarının çok yoğun bir şekilde olduğunun çocuk ailenin gözü önündeyken bunu daha kontrol edebilir. Kiminle görüşüp görüşmediğini görebilir. Çocuk istediği zaman interneti kullanabiliyorsa ve ebeveyn kontrol edemiyorsa burada istismara maruz kalması kaçınılmaz olur.
‘Sosyal medyada zorbalığa maruz kalabilir’
İkinci durum ise çocuğun maruz kalacağı tehlikelerden biri zorbalık. Biri onu zorlayabilir, onlardan taleplerde bulunabilir, para isteyebilir. Bu insanların kim olduğunu bilmiyoruz ve ebeveynler de bilmiyor. Çocuklar küçük olduğu için bunu kontrol edemiyor, anlama bilincine sahip olmadığı için zorbalara maruz kalabilir. Çocuk bu ortamlarda söylenen yalanların doğru olduğunu geçek ve yalanı birbirinden ayırt edemediği haliyle çocuk söylenen yalanların doğru kabul etme yetişkinin etkilendiği durum ise bilgi kirliliği ile karşılaşır.
Çocuklar da gerçeklikleri ayırt edemiyor, burada en önemlisi istismar bu istismar duygusal tehdit etme fiziksel olarak burada ebeveynlerin çocukları kontrol etme sınırlar belirlemesi ve onları fark etmesi gerekiyor.
EBEVEYNLER ÇOCUKLARIN SOSYAL MEDYA TEHLİKELERDEN KORUMAK İÇİN NELER YAPMASI GEREKİYOR?
Çocuk için evde kaliteli zaman geçirebileceği ortamın hazırlaması lazım. İşten döndüğü zaman sosyal medyada zaman geçirmek yerine çocuğuna zaman ayırması gerekiyor. Sosyal medyanın kabul görülmesi sebeplerinden biri de çok çabuk erişilebilirlik olması, her eve internet girdi. Yani burada tehlike ile karşı karşıya kalmamıza sebep oluyor. Ebeveynin sınırlar koyması gerekiyor.
‘Doğru kullanıldığında faydaları olan platformlardır’
Aslında doğru kullanılırsa, sosyalleşmesini sağlar ya da bir şeyler öğretebilmek internetten yararlanabilir. Aslında tehlike olan şey bunu kontrolsüz kullanması o yüzden sınırları mutlaka belirlenmesi lazım. Temiz internet çocukların olumsuz içeriklerin olmaması çocukların fiziki duygusal ve ahlaki yapısını olumsuz etkilemeyeceği bu anlamda çocukları tehlikeden biraz da uzak kalmasını sağlayacaktır.
‘Ergen çocukları daha çok dikkat edilmelidir’
Çocuklardan çok ergenler için ebeveynin takip etmesi gerekiyor. Çocuk nerede, kimlerle zaman geçiriyor. Çocuğun, sosyal ortamda sınırsız arkadaşı olabilir. Gerçek hayatta üç arkadaşı yokken sosyal medyada 3000 arkadaşı olabilir. Aslında bir süre sonra gerçek ortamda iletişim kuramıyor, unutuyor.
Her şeyi internet üzerindeki gibi kolay zannediyor. Bu da çocuğun çelişkiye düşürmesini sağlıyor ama benim burada ebeveynlere özellikle söyleyeceğim bir şey var; çocuğun internet kullanmasını sosyal medya zaman kullanmasını geçirmesini istemeyen ebeveyn öncellikle kendisi sosyal medyada zaman geçirmemesi gerek. Bunu sürekli çocuğun gözünün önünde yaparsanız legaleştirirsiniz. İkincisi çocukla sağlıklı iletişim kurmayı bilmemiz lazım, aksi taktirde çocuğumuzu anlayamayız, çocuğunuza ulaşamayız, burada mümkün oldukça ebeveyn içinde olduğu durumu farkında olması gerekiyor. Çocuğuna da kavraması gerekiyor. Dediğim gibi içimizde kaçımız saatlerce elimize telefon almadığımız oluyor?. Ya da işte sosyal medya hesaplarımızı hiç kontrol etmediğimiz bir günümüz var mı?
EBEVEYNLERİN BU TEHLİKEYLE BAŞ EDEMEDİĞİ TAKDİRDE GEREK YETKİLİ KURUMLAR GEREK UZMANLARIN NELER YAPMASI GEREKİYOR AİLELERE NE GİBİ DESTEKTE BULUNMASI GEREKİYOR?
Öncelikle bu çocuğun davranışından sorumlu olan ebeveyndir. Bu noktada çocuğun kontrolsüz sosyal medya ortamında bulunmuş, kullanmışsa artık bu noktada başa çıkamıyorsa mutlaka bir uzmandan destek tabi ki alınması gerekir. Bu desteği sağladığı süreçte de ebeveyn bu destek tavsiyelerinin uygulaması gerekiyor.
‘Çocuğun davranışlarından sorumlu kişi ebeveyndir’
Örneğin uzman kişi ‘çocuğunuzu ekrandan uzak tutun’ diyorsa siz de uzak durun. Çocuğunuzla iletişim içinde bulunun ve zaman geçirin. Tavsiyelerini mutlaka yerine getirin, bu anlamda şehrimizde hizmet veren hastanelerimiz, psikologlarımız var. Öncellikle bir daha söylüyorum sorumlu ebeveyndir. Bu süreçlerin farkında olması, nasıl yardımcı olmasını bilmesi gerek. Ben çocuğumun sağlıklı yetişmesini istiyorsam; çocuğumun kritik yaş problemleri krizsiz atlatmak istiyorsam, benim çocuk gelişimin bilmem gerek.
Ne hisseder, kritik yaşta nasıl davranır, bu davranış ortadan kalkacak mı, davranış bozukluklarıyla başa çıkmayı bilmem lazım yani burada aslında çocuğun internet ortamındaki zararlardan korunmasını istiyorsam medya okur yazarlığı dersi almak ya da soysal medya zararlarını bilmek gerekir. Ancak bunu bilen veliler yardımcı olabilir. Aksi taktirde maalesef bir süre sonra çocuğun o problemiyle başa çıkmayabiliyoruz ve uzman desteği alıyoruz.
ÇOCUKLARIN SOSYAL MEDYA FENOMENLİĞİNE SOYUNMASI VE BUNLARDAN YARARLANMASI ÖZELLİKLE ÇOCUK PSİKOLOJİSİ AÇISINDAN NASIL DEĞERLENDİRİYORSUNUZ ?
Aslında günümüzde bununla ilgili çok trajedik durumlar var. Yani sırf para kazanma hırsı yüzünden yetişkin gibi giydirilen yetişkin gibi konuşturan ekrana çıkaran ebeveynler var. Hatta bununla ilgili bazen ebeveynler açıklama yapmak zorunda kalıyor. İşte çocuğunuzun psikolojisi bozulmuyor mu, bu yaşta sosyal medyaya çıkarıyorsunuz tepkiler de çok ilginç aslında o tepkilerinde değerlendirilmesi gerek.
Mesela anne şöyle açıklıyor; ben çocuğumu psikologa götürüyorum, psikolojisi bozulmasın diye yani bu yaştaki küçük çocuğun belli düzenle hafta içinde psikologa gitmesi de çok sağlıklı değil çocuğun neden psikologa gitmesini de sorgulayabiliyor. Burada en sağlıklısı uzak durması çünkü bir süre sonra çocukta stres öfke patlamaları duyguları bozuklukları ortaya çıkıyor.
‘Parasal getirisi olduğu için ebeveynler göz yumuyor’
Çünkü sosyal medyayı takip ettiğinizde işte kusursuz yüzler, kusursuz vücutlar, insanlar bir süre sonra ben neden böyle güzel değilim mutsuzum bir süre sonra depresyon anksiyete bozuklukları ortaya çıkabiliyor. Öz güvenini de zedeliyor, burada en sağlıklısı çocukları uzak tutmak ama günümüzde sırf parasal getirisi olduğu için ebeveynler bu ortamlara girmesine göz yumabiliyor. Geçmiş yıllarda bizim ülkemizde çocuklara rol veriliyor, dizilerde çocuklar kabul edilme beğenilme taktir edilmeye alışıyor. Burada da ebeveynlere tavsiyem şudur: çocukları youtubur tiktokır sosyal medyada yönetmen olan aileler kendince çocuklarım için faydalı bir şey, sağlıklı ama önemi yok. Önemli olan çocuğun yaşamış olduğu psikolojiden uzak tutmasıdır. Çocuklar için bu daha önemlidir.