İran’da bir askeri yapı düşünün ki sadece sınırları değil, siyaseti, ekonomiyi, sokakları ve zihinleri de kontrol etsin. O yapı, adıyla dahi İran İslam Devrimi’nin ruhunu taşıyan Devrim Muhafızları… 1979’da kurulduğunda yalnızca devrimi korumakla görevli bir milis gücüydü; bugün ise hem iç hem dış politikada belirleyici bir süper güç konumunda.
Kuruluş: Bir Devrimin Silahlı Ruhbanı
Devrim Muhafızları (Pasdaran), İran’da 1979 devriminden hemen sonra, ülkenin kurucu lideri Ayetullah Ruhullah Humeyni’nin doğrudan emriyle kuruldu. Amaç, düzenli orduya güvenmeyen devrim yönetiminin kendi silahlı kuvvetine sahip olmasıydı.
Zamanla bu yapı Humeyni'nin halefi olan Ayetullah Ali Hamaney döneminde çok daha fazla güçlendi. Hamaney’e doğrudan bağlı olan bu yapı, devletin diğer güvenlik kurumlarından bağımsız olarak hareket ediyor.
Bir Ordu Değil, Bir Devlet Gibi
Devrim Muhafızları, klasik bir askeri teşkilattan çok daha fazlası. Kara, hava, deniz ve istihbarat birimleriyle donatılmış bir yapı. Sayıları 190 bini aşkın olan bu özel kuvvet, İran’ın stratejik silahlarının denetimini de elinde bulunduruyor.Ülke ekonomisinin yaklaşık üçte birine hükmeden Muhafızlar; inşaattan enerjiye, ulaşımdan gıdaya, kültürel projelerden teknolojiye kadar birçok alanda aktif. “Peygamber'in Mührü” adlı mühendislik kolu, milyarlarca dolarlık altyapı projelerinde yer alıyor.
Sokakta, Siyasette, Sermayede
Muhafızlar sadece savaş alanlarında değil, siyasetin zirvesinde de etkili. Eski üyelerinden biri olan Mahmud Ahmedinejad, İran Cumhurbaşkanlığı'na kadar yükseldi. Meclis Başkanı Ali Laricani gibi birçok siyasetçinin geçmişinde Devrim Muhafızlığı var.
Bu yapı zaman zaman yönetime eleştiri de yöneltiyor. Eski Komutan Muhammed Ali Caferi, 2015 yılında Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin nükleer anlaşma politikasını açıkça hedef almıştı. Bu durum, Muhafızların yalnızca askeri değil, politik irade sahibi de olduğunu gösteriyor.
Besic: Sokakların Gözü, Kadınların Denetçisi
Devrim Muhafızlarının iç güvenlikteki en sert yüzü ise Besic Gücü. Yaklaşık 100 bin gönüllü milisten oluşan bu yapı, muhalif gösterilerin bastırılmasında, başörtüsü kurallarına uyumun denetlenmesinde aktif rol alıyor. İçlerinde kadınlar da var.
Kudüs Gücü: Sınırları Aşan Etki
İran’ın sınır ötesi stratejilerinde kilit rol oynayan bir diğer kol ise Kudüs Gücü. Bu özel birim; Lübnan’da Hizbullah, Irak’ta Şii milisler, Gazze’de Hamas ve İslami Cihad, Yemen’de Husi milisler gibi İran’a yakın grupları eğitip silahlandırıyor.Kudüs Gücü, özellikle Suriye İç Savaşı’nda Esad rejiminin ayakta kalmasında ve Irak'ta DAEŞ’e karşı mücadelede aktif görev aldı.
Kasım Süleymani: Kudüs Gücü’nün Simge İsmi
Kudüs Gücü’nün en tanınmış komutanı olan Kasım Süleymani, İran’ın dış operasyonlarını yöneten stratejik bir akıldı. 2020 yılında ABD tarafından Bağdat’ta düzenlenen bir suikastla öldürülmesi, bölgede büyük yankı uyandırdı. Washington, Süleymani’yi Amerikan hedeflerine yönelik saldırıların arkasındaki isim olarak gösteriyordu.
Petrol, Füze, Boğaz: Stratejik Kontrol
Dünyadaki petrol sevkiyatının yaklaşık yüzde 20’sinin geçtiği Hürmüz Boğazı da Devrim Muhafızlarının denetiminde. İran’ın füze sistemleri de bu yapının hava kuvvetleri tarafından kontrol ediliyor. Bu kontrol, İran’ın küresel enerji güvenliğindeki etkisini artırıyor.
İstihbaratta Güç Paylaşımı
Devrim Muhafızları, ülkenin resmi İstihbarat Bakanlığı’na alternatif olarak kendi istihbarat ağını da oluşturdu. 2009’daki seçim protestolarında bu yapı ön plana çıktı. Hamaney’in doğrudan emriyle güçlendirilen bu birim, iç tehditlere karşı “devrim bekçiliği” görevini sürdürüyor.
Batı’nın Bakışı: Demokrasiye Engel mi?
Batılı gözlemcilere göre Devrim Muhafızları, İran’daki demokratikleşme sürecinin önündeki en büyük engel. Zira askeri, siyasi ve ekonomik gücün aynı elde toplanması, kurumsal şeffaflığın önüne geçiyor.Özellikle Ayetullah Hamaney’in yaşının ilerlemesiyle birlikte, “Hamaney sonrası dönem” tartışmaları da büyüyor. Kimi analistler, Muhafızların yeni lider belirlemede etkili olacağını, hatta kendi adaylarını dayatabileceğini öne sürüyor.
Sonuç: Devlet İçinde Devlet
Devrim Muhafızları, İran’da sadece bir ordu değil; bir ideoloji, bir ekonomi, bir siyaset ve bir güvenlik gücü. Var olan rejimi ayakta tutan omurgalardan biri. Bu yapı, İran’ın iç dengelerinde olduğu kadar, bölgesel ve küresel siyasette de göz ardı edilemez bir aktör olmaya devam ediyor.
