Kürtler, Orta Doğu’nun en eski halklarından biri olarak, tarih boyunca çeşitli devletler ve hükümetler kurmuş ve bu topraklarda önemli bir kültürel miras bırakmıştır. Kürt halkının siyasal tarihine baktığımızda, birçok bağımsızlık mücadelesi, yerel yönetimler ve özerklik arayışları görmek mümkündür. Tarihteki Kürt devletleri, çoğunlukla Kürtlerin yaşadığı coğrafyanın karmaşık siyasi yapısı nedeniyle kısa ömürlü olmuş, ancak bu devletler Kürt halkının tarihsel kimliğini oluşturmuşlardır.

Med İmparatorluğu (MÖ 708-550)

Kürtlerin ilk tarihsel devletlerinden biri, MÖ 7. yüzyılda kurulan Med İmparatorluğu’dur. Bu imparatorluk, Kürtlerin atalarının, Orta Doğu'nun büyük imparatorluklarından biri olan Pers İmparatorluğu'nu kuran Ahamenişler’le olan ilişkilerini şekillendirmiştir. Medler, Kürt halkının erken dönem siyasi gücünü temsil eder. Medler, bugünkü İran, Kürdistan Bölgesi, Ermenistan ve Azerbaycan’ı kapsayan geniş bir alanda hüküm sürmüşlerdir. Med İmparatorluğu'nun yıkılması, Perslerin Ahameniş İmparatorluğu'nu kurmasına zemin hazırlamıştır.

Kürt Hükümdarları ve Beylikleri (Orta Çağ)

Orta Çağ boyunca Kürtler, farklı bölgelerde bağımsız beylikler ve yerel yönetimler kurmuşlardır. Bu dönemde, Kürtler, Arap İslam İmparatorluğu'nun çeşitli parçalarına yerleşmiş ve İslamiyet’in yayılmasında önemli rol oynamışlardır. Kürtler, birçok farklı yerel hükümette görev almış, bazıları ise kendi bağımsız yönetimlerini kurmuşlardır.
Bunlardan en önemlileri şunlardır:

Şeddadi Hanedanı (961-1199)

Şeddadi Hanedanı, bugünkü Ermenistan ve Azerbaycan topraklarında hüküm süren Kürt hükümdarlığıdır. 10. yüzyılda kurulan bu hanedan, bölgedeki ilk Kürt devletlerinden biridir ve Kürtlerin Orta Çağ’daki siyasi gücünü temsil eder.

Mirdasiler (990-1096)

Mirdasiler, 10. yüzyılda Suriye'nin kuzeyinde, özellikle Halep ve çevresinde hüküm süren Kürt beyliklerinden biridir. Mirdasiler, hem yerel yönetimde hem de askeri gücün kontrolünde etkili olmuşlardır.

Beni Hamed Beyliği (11. Yüzyıl)

Bu beylik, Kuzey Suriye'nin Hama ve Halep bölgelerinde hüküm süren Kürt hükümetlerinden biriydi. Beni Hamed, bölgede Kürtlerin siyasi gücünü temsil eden önemli bir beyliği kurmuşlardır.

Eyyubiler (1171-1341)

Eyyubiler, Kürt tarihinin en büyük ve en etkili devletlerinden biridir. 12. yüzyılda, Kürt kökenli hükümdar Selahaddin Eyyubi tarafından kurulan bu devlet, Orta Doğu'da büyük bir güç haline gelmiştir. Eyyubiler, özellikle Kudüs'ün Haçlılardan geri alınması ile tanınırlar. Selahaddin, İslam dünyasının en büyük liderlerinden biri olarak kabul edilir. Eyyubiler, Arap dünyasında büyük bir etki yaratmış ve Kürt halkının Orta Doğu’daki etkisini pekiştirmiştir.

Kürt Beylikleri Dönemi (14.-16. Yüzyıl)

14.    ve 15. yüzyıllarda Kürtler,  Anadolu'nun ve Mezopotamya'nın çeşitli bölgelerinde bağımsız beylikler kurmuşlardır. Bu beylikler, Osmanlı İmparatorluğu'nun yayılmasından önceki dönemde Kürtlerin kendi iç yönetimlerini sürdürdükleri ve etkili oldukları yerel hükümetlerdi.

Büyük Kürt Beylikleri:

Cizre Beyliği (13. Yüzyıl-1600’ler)

Cizre Beyliği, günümüz Türkiye’si ve Suriye sınırları içinde yer alan Cizre bölgesinde hüküm süren Kürt beyliğidir. Beylik, Osmanlı Devleti'nin etkisi altına girmeden önce bağımsız bir yönetim kurmuştu.

Bitlis Beyliği (1400’ler-1840)

Bitlis Beyliği, 14. yüzyıldan 19. yüzyılın ortalarına kadar, Bitlis ve çevresinde hüküm süren bir Kürt beyliklerinden biridir. Osmanlı'ya karşı bağımsızlık mücadelesi veren beylik, Kürt tarihinin önemli yerel yönetimlerinden birini oluşturmuştur.

Osmanlı Dönemi ve Kürt Devletleri

Osmanlı İmparatorluğu, Kürtlerin yaşadığı bölgede, 16. yüzyıldan itibaren önemli bir güç haline gelmiştir. Kürtler, Osmanlı İmparatorluğu’nda önemli askeri ve idari rollere sahip olmuşlardır. Ancak, Osmanlı döneminde Kürtlerin bağımsız bir devlete sahip olmamaları, Kürt kimliğinin korunmasını ve gelişmesini engellemiştir. 19. yüzyılda Kürtler, Osmanlı İmparatorluğu içinde özerklik talepleriyle öne çıkmışlardır.

Modern Dönem: Kürt Devleti Kurma Arayışı

20.    yüzyılın başlarından itibaren, Kürt halkı, özellikle Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşüyle birlikte, kendi bağımsız devletlerini kurma hayalini taşımaktadır. Ancak, Orta Doğu’nun karmaşık siyasi yapısı ve sınırların yeniden çizilmesi, Kürtlerin bağımsızlık taleplerini sürekli olarak engellemiştir. Bugün hala Kürt halkının yaşadığı bölgelerde, Kürtlerin bağımsız bir devlet kurma hayalleri devam etmektedir.

Kürtler, Irak’ta Kürt Bölgesel Yönetimi'ni kurarak, tarihsel bir adım atmış ve bölgede kendi yöneticilerini seçme hakkını elde etmiştir. Ayrıca Suriye’nin kuzeyinde, PYD/YPG tarafından kurulan özerk bölge de, Kürtlerin kendi topraklarında kendi kendilerini yönetme taleplerinin bir örneğidir.

Sonuç

Tarihteki Kürt devletleri, Kürt halkının siyasetteki ve kültürdeki güçlü etkisini yansıtan önemli bir iz bırakmıştır. Ancak bu devletler genellikle kısa ömürlü olmuş, dış müdahaleler ve iç siyasi çatışmalar nedeniyle varlıklarını sürdürememiştir. Yine de, Kürtlerin özgürlük ve bağımsızlık mücadelesi, Orta Doğu'nun tarihindeki önemli bir yer tutmaktadır. Bugün de Kürtler, yaşadıkları bölgedeki siyasi gelişmelerde aktif bir şekilde yer almakta ve kendi kimliklerini koruma mücadelesi vermektedirler