Adıyaman ve Şanlıurfa illeri arasında, enerji ve sulama amaçlı bir barajdır. GAP Projesi içinde, Karakaya Barajının 180 km mansabında, Adıyaman iline 51 km uzaklıkta, Şanlıurfa ilinin Bozova ilçesine ise 24 km uzaklıkta olup, Fırat Nehri üzerinde kurulmuştur. Barajın tamamlanmasıyla Türkiye'nin en büyük üçüncü gölü olan Atatürk Baraj Gölü oluşmuştur.
Aşağı Fırat projeleri içinde yer alan Atatürk Barajı ve HES, hem bu projenin hem de Güneydoğu Anadolu Projesinin en önemli ve kilit projesidir. Şanlıurfa ilinin Bozova ilçesinde 24 km mesafede bulunmaktadır. Atatürk Barajı uluslararası inşaat yayınlarında dünyanın en büyük inşaat şantiyesi olarak listelenmiştir. Proje Devlet su işleri (DSİ) tarafından planlanmış ve uygulanmıştır. İnşaat 1983 yılında başlamış ve 1992 yılında tamamlanmıştır.
İnşaat sahasındaki kaya formasyonları genel olarak kretase ve üçüncü zamandır. En yaşlı kaya formasyonu yukarı kreatasenin dolomitik kireçtaşıdır. Kaya dizilerinin aşağı bölümü kuarslı kaya ile arakatmanlaşmışken yukarı seviyeler lokal olarak marnlı ve kireçli tabakalar ihtiva etmektedir.
Baraj gövdesinin tipi genel olarak aşağıdaki zonları içeren ve 84,5 milyon m³ hacme sahip kaya dolgudur:
Geçirimsiz killi merkezi çekirdek. En üstte çekirdek. En üstte çekirdek yaklaşık 10 m genişliğinde; memba ve mansap çekirdek sınırlarında eğim sırasıyla 1 düşey 0.4 yatay ve 1 düşey0.4 yataydır.
Mansap kabuk basalt kaya dolgu ve iç zon katmanlı kireçtaşı içermektedir. Çekirdek ve mansap kabuk arasında geçiş malzemeleri yerleştirilmiştir. Dolusavak yapısı 6 açıklıklı ve herbiri 16.0 m x 17.0 m radyal kapak ile kontrol edilen 0gee (s- biçimli) tip dolusavaktır.
Maksimum deşarj kapasitesi, rezervuardaki su seviyesi 544.15 olduğunda 16 800 m³/s’dir. Üç adet derivasyon tüneli eksenleri birbirlerine paralel ve herbirinin arasında 30 m olacak şekilde sol sahilde yer almaktadır. Tipik enkesit, iç çapı 8.0 m olan atnalı kesittir. Herbir tünelin maksimum deşarj kapasitesi 850 m³/s’dir. Atatürk Barajının toplam sulama alanı 932 500 ha’dır.
Atatürk Hidroelektrik Santrali 8 ünite ile donatılmıştır ve herbir ünitenin kurulu gücü 300 MW’tır. Atatürk Barajı ve HES’in özellikleri ve genel bir bakış Tablo 1 ‘de gösterilmektedir.
Aşağı Fırat projeleri içinde yer alan Atatürk Barajı ve HES, hem bu projenin hem de Güneydoğu Anadolu Projesinin en önemli ve kilit projesidir. Şanlıurfa ilinin Bozova ilçesinde 24 km mesafede bulunmaktadır. Atatürk Barajı uluslararası inşaat yayınlarında dünyanın en büyük inşaat şantiyesi olarak listelenmiştir. Proje Devlet su işleri (DSİ) tarafından planlanmış ve uygulanmıştır. İnşaat 1983 yılında başlamış ve 1992 yılında tamamlanmıştır.
İnşaat sahasındaki kaya formasyonları genel olarak kretase ve üçüncü zamandır. En yaşlı kaya formasyonu yukarı kreatasenin dolomitik kireçtaşıdır. Kaya dizilerinin aşağı bölümü kuarslı kaya ile arakatmanlaşmışken yukarı seviyeler lokal olarak marnlı ve kireçli tabakalar ihtiva etmektedir.
Baraj gövdesinin tipi genel olarak aşağıdaki zonları içeren ve 84,5 milyon m³ hacme sahip kaya dolgudur:
Geçirimsiz killi merkezi çekirdek. En üstte çekirdek. En üstte çekirdek yaklaşık 10 m genişliğinde; memba ve mansap çekirdek sınırlarında eğim sırasıyla 1 düşey 0.4 yatay ve 1 düşey0.4 yataydır.
Mansap kabuk basalt kaya dolgu ve iç zon katmanlı kireçtaşı içermektedir. Çekirdek ve mansap kabuk arasında geçiş malzemeleri yerleştirilmiştir. Dolusavak yapısı 6 açıklıklı ve herbiri 16.0 m x 17.0 m radyal kapak ile kontrol edilen 0gee (s- biçimli) tip dolusavaktır.
Maksimum deşarj kapasitesi, rezervuardaki su seviyesi 544.15 olduğunda 16 800 m³/s’dir. Üç adet derivasyon tüneli eksenleri birbirlerine paralel ve herbirinin arasında 30 m olacak şekilde sol sahilde yer almaktadır. Tipik enkesit, iç çapı 8.0 m olan atnalı kesittir. Herbir tünelin maksimum deşarj kapasitesi 850 m³/s’dir. Atatürk Barajının toplam sulama alanı 932 500 ha’dır.
Atatürk Hidroelektrik Santrali 8 ünite ile donatılmıştır ve herbir ünitenin kurulu gücü 300 MW’tır. Atatürk Barajı ve HES’in özellikleri ve genel bir bakış Tablo 1 ‘de gösterilmektedir.
